Rechter- muisknop

Kerkhof rond Sint-Pauluskerk

Het oude kerkhof was gelegen rond de St.-Pauluskerk en omvatte ook het vroegere kerkplein tot aan de verdwenen arduinen palen, alsmede een deel van de de huidige Kerkstraat en de Markt.
Aanvankelijk paalde maar één openbare weg aan het geheel van het kerkhof, nl. de Heirbaan (de Steenweg - nu Marktstraat).
In vroegere tijden was het kerkhof ook beplant met allerlei fruitbomen en volledig omgracht (in de 17de eeuw gedempt).
Het oude kerkhof werd niet meer gebruikt als begraafplaats sinds de ingebruikname van het nieuw kerkhof (1936) aan de huidige Ringlaan.
Er bleef nog één grafmonument ter plaatse behouden (Aloysius Louis Lindemans, † 1933 en zijn echtgenote, Constance de Waepenaert de Kerrebrouck, † 1935).
Het grootste deel van de oude kerkhofmuur werd afgebroken in 1940.

In het begin van de oorlog werden hier op het kerkhof enkele gesneuvelde soldaten tijdelijk begraven. Duitse soldaten richtten in sep. 1914 schade aan aan de afsluiting.
Tijdens de oorlog werd het kerkhof intensief onderhouden en verfraaid op initiatief van de gemeente o.a. door werklozen en andere steuntrekkers.
Tegen het einde van de oorlog werden hier enkele Duitse soldaten begraven op ongewijd deel van het kerkhof begraven – zie ''t Kasteeltje'.

Publicatie Geschiedenis van Opwijk (Jan Lindemans):

Een Belgisch soldaat, Alfons Daese, van Gent, gekwetst in de gevechten van 27 september, door een schot in de lenden, eerst opgeraapt in de avond en, zonder verband, naar hier vervoerd, overleed enige uren later. Hij werd begraven op het kerkhof van Opwijk, naast Frans De Keersmaecker en drie andere Belgische jagers, gesneuveld in dezelfde loopgraaf op 't Eeksken, nl. Frans Vernimmen (Moerzeke), Glas (Velzik) en De Bock (St.-Pieters-Kapelle). Onze veldwachter, Jan Hermus, heeft zich in die dagen zeer verdienstelijk gemaakt met alom, ook in Buggenhoutbos, de gevallen Belgische soldaten te gaan opsporen en ze behoorlijk te begraven.

Publicatie Geschiedenis van Opwijk (Jan Lindemans):

Op 30 september 1914 worden, onder een grote toeloop van volk, Frans De Keersmaecker en de soldaat Alfons Daese plechtig op 't kerkhof ten Grave gedragen.

Oorlogsdagboek Louis Lindemans:

Woensdag 9 Sept. 1914
's Morgens eene patrouille hulanen op 't Kerkhof.
Zondag 27 Sept. 1914
Te Opwijck, trekken versche D. troepen, uit Assche (?) rond 6 ½ u. voorbij de kerk, en slaan de arduinen baliën van het kerkhof aan stukken.
Woensdag 30 Sept. 1914
8 uren. Plechtige begrafenis van Al. Daese. In dien zelfden stoet, wordt het ontgraven lijk van den ongelukkigen F. De Keermaeker aangebracht, gedragen door 4 zijner geburen, afgebrande menschen in hunne arme alledaagsche kleeding.
Donderdag 15 April 1915
D. beplanten met bloemen de grafsteden van onze geliefde gesneuvelden (Daese, De Keersmaeker)
Vrijdag 7 Mei 1915
De 3 belg. gesneuvelden, op 't eeksken (grens) begraven, worden door de mannen van jufvrouw Ori-ane (van Londerzeel) optgraven, en, schier onverwachts, op een hondenkar, door Van Neyghen, naar het Dorp gebracht. Zij worden plechtig op het kerkhof ter aarde gesteld.
Maandag 6e December 1915
Boompjes worden op het kerkhof geplant door de zorgen van schepen P. De Block (die ook gansch het kerkhof heeft doen omspitten en reinigen).

Verslag van August Van der Velpen, pastoor:

Zaterdag 26 Sept. 1914
De volgende week werd De Keersmaeker ontgraven en 's Woendags om 8 uren begraven op ons kerkhof met eenen Belgischen soldaat, Alfons Daese van Gent, in de ambulancie Lindemans aan zijne wonden bezweken.
Zondag 27 Sept. 1914:
Rond 7 ure vallen hier ruim 500 Duitschers binnen het Dorp. Zij komen van Droeshout en trekken recht naar de kerk. In het doorgaan komen zij aan het kerkhof en slaan met hunne geweren 4 arduinen staken aan stukken, die dienen tot afsluiting van het Kerkhof.

Frontblaadje De stem uit Opwijck, 1-12-15:

26 September 1914
… Een paar dagen later heeft men de Keersmaeker ontgraven. … In 't gasthuis wierd het lichaam gereinigd voor den lijkdienst, die plaats had in de kerk. … Beiden, De Keersmaeker en D'haese rusten onder één heuvelken, op een afgezonderd hoekje van 't kerkhof.

De Stem uit Opwijck, 15-12-1915:

Kaart van 3e november: … De werkelooze hebben deze laatste tijden schoone werken verricht. Men weet dat degenen die trekken van het comiteit, 2 dagen in de week voor de gemeente moeten werken. Zij hebben al de beken uitgekuischt, al de straten hersteld en nu zijn ze aan 't kerkhof bezig. Het wordt gansch omgedaan, daarna zal er op geplant worden.

De Stem uit Opwijck, 15-2-1916:

Het kerkhof is geheel veranderd: het is omgespit en langsheen den muur van (van Jan Raes) die nu vol berichten hangt, waar mede de Duitsche overheid ons rijkelijk bedeelt, staan, langsheen het kerkhof, eene afwisselende rei van sparreboomkens en bruine pruimelaars; ook langs den Singel en den weg naar de Waag. Drie treurwilgen voltooien dat versieringswerk.