HOM - Archief- en documentatieverzameling
Achtergehouden HOM-eigendommen - Open brief

Tekst van de open brief dd. 5 oktober 1998

Geacht HOM-lid,
Mevrouw, Mijnheer,

Bij vorige gelegenheden informeerden wij U over een aantal conflictpunten tussen het College van Burgemeester en Schepenen van Opwijk en onze heemkundige vereniging. Deze wrijvingspunten hebben betrekking op beslissingen genomen door het Opwijks gemeentebestuur sinds begin augustus 1995 betreffende het gemeentelijk heemkundig archief, de eigendommen van de Heemkring en de werkingsmogelijkheden van onze vereniging.

Hierbij wensen wij nogmaals uw aandacht te vragen voor een prangend onderwerp in dit geheel, met name de feitelijke in beslagname van eigendommen van onze Heemkring (HOM) door het Opwijks gemeentebestuur.

Deze eigendommen, waarvan vele erg belangrijk zijn voor de vlotte werking van onze heemkundige vereniging (bibliotheek, kopieën van sommige documenten, divers tentoonstellings- en bureaumaterieel, stock van vroegere Heemkring-publicaties,...) waren aanwezig in de lokalen 'Gemeentelijk Heemkundig Archief' (vroegere jongensschool Nijverseel) op het ogenblik van de bruuske sluiting van de lokalen van het gemeentelijk heemkundig archief begin augustus 1995. De HOM werd niet op de hoogte gesteld van deze sluiting.

Bij herhaling vroegen wij aan het College de teruggave van deze HOM-eigendommen. Op sommige van onze brieven aan het gemeentebestuur kregen wij geen antwoord, op andere werd afwijzend of erg ontwijkend gereageerd.

In haar brieven van respectievelijk 7 april 1998 en 11 mei 1998 verwijst het College voor haar argumenten telkens en uitsluitend naar art. 9 van de overeenkomst tussen het College van Burgemeester en Schepenen en de Heemkring Opwijk-Mazenzele van 2 augustus 1985. Het College schrijft in deze brieven '...dat het college bij haar oorspronkelijk standpunt blijft, nl. dat al wat in het gemeentelijk archief aanwezig is, beschouwd wordt als zijnde eigendom van de gemeente,...' (brief 7 april 1998), ' ...blijft het college bij zijn standpunt dat al wat nog aanwezig is eigendom is van de gemeente...' (brief 11 mei 1998) '...gelet op de overeenkomst tussen het college van burgemeester en schepenen en de HOM met betrekking tot het gemeentelijk archief waarbij in artikel 9 vermeld is dat de HOM voor zichzelf geen eigen archiefverzameling zal opbouwen' (beide brieven). Het College maakt hier, blijkbaar bewust, geen onderscheid tussen 'gemeentelijk archief' en 'lokalen gemeentelijk archief'.

Art. 9 van de overeenkomst voorziet inderdaad deze clausule in verband met een 'eigen archiefverzameling', maar hiertegenover wensen wij o.m. te stellen dat:

Het gaat dus inderdaad niet enkel om enkele 'archiefstukken', zoals bedoeld in art. 9 van de overeenkomst (zoals het College het steeds tracht voor te stellen), die eigendom zijn van de Heemkring en die in beslag genomen werden door het gemeentebestuur, maar vooral:

Een kopie van een volledige lijst van al deze in beslag genomen HOM-eigendommen werd reeds sinds 1995 bij herhaling overgemaakt aan het College. Zij heeft deze lijst nooit inhoudelijk betwist of in vraag gesteld. Van de boeken werd een omstandige lijst, met vermelding van hun oorsprong (schenker, aangekocht door HOM,...) overgemaakt.

De betrokken boeken, tijdschriften, archiefdocumenten,... zijn niet raadpleegbaar, ook niet door haar eigenaar, de Heemkring Opwijk-Mazenzele !

Voor het overgrote deel van de betrokken HOM-eigendommen bezitten wij eigendomsbewijzen (betalingsbewijzen, bedankingsbriefjes, verslagen,...).

Aanvankelijk behoorden bij deze in beslag genomen HOM-zaken ook de 15 tentoonstellingskasten die eveneens onmiskenbaar eigendom zijn van onze vereniging. Ook zij werden door het gemeentebestuur beschouwd als haar eigendom.
De kasten werden door het gemeentebestuur, zonder enige vraag aan het HOM-bestuur en dus zonder enige toelating, 'uitgeleend' aan de gemeente Meise (Open Monumentendag in september 1996) en gebruikt voor de tentoonstelling 'Bert Van den Broeck' in mei 1997. Bepaalde mensen onder de verantwoordelijkheid van het gemeentebestuur hadden er al erg nadrukkelijk stempeltjes 'Gemeentelijk Archief' op aangebracht !
Na het gebruik op de tentoonstelling van mei 1997 bezorgde het gemeentebestuur deze kasten -naar wij aannemen na tussenkomst van derden waarvoor wij deze mensen danken-, plots terug aan de Heemkring. En dit zonder een woordje uitleg, zonder excuses, zonder schadevergoeding, zonder betaling van de huurprijs voor hun gebruik,...
De kasten kwamen wel beschadigd, met de stempeltjes 'Gemeentelijk Archief', terug.

Met haar brief van 11 mei 1998 weigert het College ons een antwoord te geven op onze vraag aan de heer gemeentesecretaris om ons op de hoogte te stellen van de reële 'oorspronkelijke' beslissing van het Schepencollege betreffende de betrokken HOM-eigendommen (juiste beslissing, datum, motieven en overwegingen,...). Is er wel een behoorlijke en officiële beslissing van het College ? In elk geval werden de brieven van het gemeentebestuur hieromtrent steeds getekend 'in opdracht' (voor het College).

Het is duidelijk dat het achterhouden van deze HOM-eigendommen een remmende invloed heeft op een vlotte verenigingswerking (HOM-bibliotheek en heemkundige documentatie, werkingsmateriaal en -materieel). De negatieve invloed dient gecompenseerd te worden door bijkomende inspanningen en vindingrijkheid van vrijwilligers.

Wij kaartten deze zaak van inbeslagname van HOM-eigendommen door het Opwijks gemeentebestuur aan bij toezichthoudende overheden van de gemeente, met de vraag te bemiddelen en aan te dringen bij het Opwijks gemeentebestuur op redelijkheid en rechtvaardigheid in deze zaak.
In haar antwoordbrieven aan deze besturen haalt het gemeentebestuur andere onterechte motieven voor haar handelswijze aan dan in haar brieven aan de Heemkring van 7 april en 11 mei 1998. Zij doet daarin beweringen die absoluut op niets steunen of niets te maken hebben met de huidige eigendomsbetwisting. Haar brieven staan bol van grove feitenverdraaiïngen en onjuistheden waarop wij het College vroeger al wezen.

Ondertussen bereidt het HOM-bestuur juridische stappen voor om de teruggave van haar eigendommen te verkrijgen. Hierbij dient wel gezegd dat de HOM de kosten van deze gerechtelijke zaak zoveel mogelijk wil beperken. Als feitelijke vereniging kan zij immers niet putten uit een oneindige gemeenschappelijke kas. De gemeente kan dit wel, maar precies dit wil de HOM indien mogelijk vermijden, vermits wij vinden dat het moreel niet past dat gemeenschapsgeld gebruikt wordt voor het oplossen van een conflict met welke vereniging dan ook.

Onlangs konden wij vaststellen dat blijkbaar op alle in beslag genomen HOM-boeken (boeken uit de HOM-bibliotheek en stock van de HOM-publicaties) stempeltjes 'Gemeentelijk Archief' werden aangebracht - zie hierboven i.v.m. de tentoonstellingskasten. Deze beschadiging van de HOM-eigendommen is wellicht voor het gemeentebestuur dé reden om zo halsstarrig de teruggave van deze HOM-eigendommen te blijven weigeren. Wellicht vrezen een aantal mensen voor gezichtsverlies.
Het blijkt ook dat de achtergehouden boeken uit de HOM-bibliotheek ondertussen opgenomen werden in een inventaris van het gemeentelijk heemkundig archief! Blijkbaar gebeurde dit vrij recentelijk. Uiteraard protesteerden wij ook hiertegen met klem.

Een deel van de HOM-archiefstukken, de HOM-bibliotheek en heemkundige documentatie en het materiaal en materieel werden uitdrukkelijk geschonken aan de Heemkring door HOM-leden en sympathisanten, en dit dus volledig onafhankelijk van wat mensen schonken voor het Gemeentelijk Archief. Andere zaken bekwamen wij door ruil voor andere publicaties of prestaties. Wat de HOM in de loop van de jaren 1984-1995 aankocht gebeurde uitsluitend door bijdragen, op diverse manieren, van de HOM-leden en van de geïnteresseerde bevolking.
Wij vinden het dan ook logisch en billijk dat wij deze mensen, op een objectieve manier, op de hoogte stellen van de feiten.

Om in deze nieuwsbrief, zoals in de vorige, de nodige sereniteit (geen namen!) te bewaren en de leesbaarheid te bevorderen, hebben wij vele concrete details zo goed als terzijde gelaten.
Op aanvraag kunnen wij aan onze leden alle details bezorgen, met mogelijkheid van inzage van alle briefwisseling en andere documenten ter zake. Neem hiervoor gerust contact op met één van onze bestuurders.

Wij zullen onze lezers en alle geïnteresseerden op de hoogte blijven houden van de evolutie in deze zaak.

Met heemkundige groeten,

Het HOM-bestuur