 |
OPEN BRIEF van Heemkring Opwijk-Mazenzele, 28 juni 2014. Opening nieuwe lokalen voor het gemeentelijk Archief Opwijk. Van gemiste kans naar opportuniteit? |
|
Geplaatst op 28-06-2014 |
|
Ter gelegenheid van Erfgoeddag 2014 opende de gemeente Opwijk in de voormalige Fläktgebouwen (Doortstraat) haar nieuwe archieflokalen met tromgeroffel. Uiteraard passen gemeende felicitaties bij elk initiatief dat de erfgoedwerking in het algemeen en die van de gemeente in het bijzonder ten goede komt. Toch smaakte het drankje dat bij de opening werd aangeboden volgens de Heemkring Opwijk-Mazenzele enigszins bitter en is er zeker sprake van een gemiste kans voor Opwijk. Misschien zullen sommige mensen de wenkbrauwen fronsen bij die enigszins harde woorden. Hier en daar spreken mensen ons aan dat de Heemkring nu wel tevreden moet zijn dat de gemeente een nieuwe locatie heeft gecreëerd voor haar archief. Veel reden tot tevredenheid is er volgens de Heemkring –overigens veruit de trouwste gebruiker van het archief- echter niet. Zelfs niet al werd de (zoveelste) verhuis van het archief mede ingegeven door het feit dat er een meer centrale plaats voor het archief werd gezocht. Een argument dat wanneer de Heemkring dit opperde bij de verhuis naar Mazenzele enkele jaren geleden door het gemeentebestuur als niet relevant van tafel werd geveegd. Verstand komt nu eenmaal met de jaren zullen we maar denken. Misschien moeten we voor een goede orde even terug in de tijd. Ruim vijfentwintig jaar geleden lag de Heemkring aan de basis van de openstelling van het gemeentelijk archief voor geïnteresseerde bezoekers. In samenspraak met de gemeente stond de Heemkring in voor het beheer van het archief, zorgde samen met andere vrijwilligers voor ontsluitingsmiddelen, en begeleidde het bezoekers in hun zoektocht. Tot ieders tevredenheid overigens. Na een controle door het Rijksarchief stelde de vertegenwoordiger van de rijksarchivaris dat deze vrijwilligers schitterend werk leverden. Op een bepaald ogenblik (1995) besliste de gemeente om de samenwerking op te zeggen en werd de Heemkring persona non grata bij een aantal politici (gemeentebestuurders). Een aantal onder hen verlaagden zich tot allerlei valse beschuldigingen van ontvreemding en wanbeheer. Beschuldigingen die nooit hard konden worden gemaakt en feitelijk maar één doel hadden: de ongebonden Heemkring en haar kritische bestuurders mond- en werkdood maken.
Vanuit de Heemkring hebben wij deze acties altijd betreurd.
Het heeft alleen gezorgd voor heel wat negatieve energie die
veel beter kon worden geïnvesteerd in een echt cultureel
erfgoedbeleid. Als erfgoedvereniging vinden wij het desalniettemin een gemiste kans dat er vooralsnog geen (of geen betere) samenwerking kan worden opgezet met het gemeentelijk archief. De versnippering van erfgoedcollecties binnen onze gemeente is op langere termijn zeker geen goede zaak. Daarom dat wij, zelfs met alles wat er in het verleden is gebeurd, er voor blijven ijveren dat onze eigen collectie en de verzameling van de gemeente Opwijk op een of andere manier worden samengevoegd voor openstelling. Toen de eerste plannen bekend raakten van de verhuis van het Opwijks Archief van Mazenzele naar de nieuwe lokalen op de Fläktsite (Doortstraat, deed de Heemkring dan ook het voorstel om als eerste stap naar een integratie ook een ruimte te voorzien voor de collectie van de Heemkring naast het gemeentelijk archief. Op die manier kon niet alleen onze verzameling ter beschikking worden gesteld van bezoekers, het betekende ongetwijfeld ook de eerste stap tot een toenadering tussen de gemeente en de vereniging. Jammer genoeg werd deze piste quasi onmiddellijk door de gemeente en haar bestuurders afgevoerd. Zelfs op het ogenblik dat de provincie Vlaams-Brabant duidelijk maakte dat ze de inrichting van het nieuwe gemeentelijk archief alleen financieel wilde ondersteunen wanneer er effectief naar een integratie met de archiefverzameling van de Heemkring (en eventueel van andere verzamelingen) werd gestreefd. De gemeente weigerde zonder motivatie en de provinciale steun aan de gemeente is er daardoor niet gekomen. Blijkbaar vinden de gemeentelijke beleidsmensen het geen probleem om enkele tienduizenden euro’s extra gemeentelijk belastingsgeld te investeren in de infrastructuur voor het gemeentelijk archief om toch maar niet te moeten samenwerken met de Heemkring! Het aangeboden drankje bij de opening van het Opwijks gemeentelijk Archief smaakte dus niet alleen bitter, het was voor de Opwijkse belastingsbetaler ook erg duur. Maar naast dit financieel gevolg voor de gemeentekas werd de Opwijkse burger (en andere belangstellenden) een tweede keer de dupe van het verhaal: de erg ruime archief- en documentatieverzameling van de Heemkring –zie hierboven- kan niet op een systematische manier raadpleegbaar gemaakt worden voor het publiek. Wij kunnen vanuit de Heemkring alleen maar vaststellen en informeren. Tegelijkertijd blijven wij open staan voor elke dialoog en hopen wij dat ego’s en persoonlijke meningen opzij worden gezet voor het algemeen belang (daar zou politiek toch moeten over gaan, niet?). Ondertussen zien wij de belangstelling van derden voor het Opwijks Gemeentelijk Archief sterk achteruit gaan. Een gemeentelijk archief hebben is één ding. Het passend ontsluiten voor bezoekers is nog iets gans anders. Misschien dat er dus eindelijk eens werk kan worden gemaakt van een inventaris van alle aanwezige documenten en voorwerpen. Bijvoorbeeld: de inventaris van het gemeentearchief van Mazenzele is nu, bijna 40 jaar na de fusie, nog niet eens aangevat. Nochtans is dat een wettelijke verplichting voor elke gemeente. En ook van het omvangrijke Deel 2 van de gemeentelijke archiefverzameling, de zogenaamde 'eigen verzameling', is er sinds 1995 geen inventaris of ander ontsluitingsmiddel meer beschikbaar. Een lijst of overzicht van de aanwinsten van pakweg de laatste 20 jaar (sinds 1995) kan niet voorgelegd worden… Webpagina: http://www.heemkringopwijk.be/ob_ga_28-06-2014.htm.
|