De openstelling van 't Kasteeltje (vroegere villa Wijnants) en de tentoonstelling 'Metaal in het Opwijks bouwkundig erfgoed'' tijdens de Open Monumentendag van zondag 9 september 2001 kenden een ruime belangstelling.

Het derde luik van het OMD-gebeuren in Opwijk, de geleide gevelwandelingen in Opwijk-centrum (met bijzondere aandacht voor metaal in het straatbeeld) konden, wegens het barslechte weer, niet plaatsvinden.

Deze dorpswandeling werd opnieuw geprogrammeerd, voor zondagnamiddag 21 oktober 2001.

Beschrijving met toelichting bij de belangrijkste wetenswaardigheden langs het wandeltraject.

Wij beginnen onze wandeling aan de poort van het 't Kasteeltje in de Dorpssteeg.

Dorpssteeg

Achter de versierde muur rechts zien wij de achterkant van het huis Lindemans, dat in 1877 in de huidige Marktstraat werd gebouwd op de grondvesten van de herberg 'De Valck'. In de goed bewaarde achtergevel zien wij in het midden de dubbele deur met een halfrond bovenlicht met een metalen glasverdeling in rosetvorm. Daarboven een rond houten raam eveneens met metalen glasverdeling waarin het motief van het bovenlicht van de dubbele deur herhaald wordt.

De glasverdelingen in de rechte ramen en de dakkapellen zijn eveneens in metaal.

Aan het einde van de Dorpssteeg slaan wij rechtsaf de Fabriekstraat in en dan linksaf naar de Marktstraat (Markt) in. Op de hoek van de Fabrieksstraat en de Marktstraat zien wij een typische balkonleuning, waarin de afbeelding van een voetbal is verwerkt (clublokaal S.K. Sint-Paulus).

Markt (straat)

Naast het herbouwde gemeentehuis bevindt zich het neogotisch huis (nr. 57) uit het begin van de 20e eeuw. De voordeur is voorzien van smeedijzeren hang- en sluitwerk. Langs beide zijden van de deur is er in de keldergaten een versiering met ijzersmeedwerk in de vorm van lelies.

Op het voetpad langsheen het oude kerkhof rond de Sint-Pauluskerk zien wij rechts de monumentale Sint-Pauluskerk (ca. 1410-'20, verwoesting 1579 en heropbouw 1596-1605, nieuwe sacristie 1761, vergroting 1772-'74, restauratie 1979-'82). In de buitenmuren van het schip en de transepten zijn de oude ijzeren ankers nog te zien. Het glas van de vensters van de kerk is gevat in lood en de ramen zijn afgesloten met metalen monelen. Het koor is bekroond met een ijzeren kruis en op de toren staat een ijzeren kruis en vergulde windhaan. Bij de restauratie van de kerk in 1979-1982 werd de haan op de toren vervangen: de oude haan is te zien op de tentoonstelling.

Het grafmonument van de familie de Lantsheere onder een afdakje tegen het koor van de kerk is afgesloten met een ijzeren hekken (vermoedelijk einde 18e eeuw).

Op het einde van de Markt draaien wij rechts de Kerkstraat in.

Links zien wij op nr. 5 de vroegere drukkerij Abbeloos, het geboortehuis van pater Désiré Abbeloos. In de voordeur is een mooie grille in ijzerwerk aangebracht.

Rechts zijn op de monumentale Sint-Pauluskerk de vergulde versieringen boven de dakkapellen te zien. De ramen van de sacristie van de kerk zijn afgesloten met ijzeren traliewerk. In de gevels van de kerk zien wij opnieuw oude ijzeren ankers en ramen met glas in lood. De westgevel van de kerk is bekroond met een ijzeren kruis.

Links en rechts van de dubbele toegangsdeur van de St.-Pauluskerk (Singel) staan, in de hoeken met de muurpilasters, metalen voetschrapers. De slijtage toont aan dat zij vroeger veel gebruikt werden.

Op het einde van de Kerkstraat slaan wij rechtsaf in de Kattestraat, richting Singel.

Op de Singel zien wij links de beschermde pastorie (nr. 7), die hier in 1847 werd gebouwd naar een ontwerp van provinciaal architect Spaak. Het bovenlicht van de voordeur is voorzien van een sobere geometrische metalen verdeling.

Bemerk ook het oude hang en sluitwerk van de (vernieuwde) waterluiken.

De voordeur van het huis nr. 5 heeft een prachtige metalen grille.

Wij steken de Singel over naar de Kloosterstraat.

In de weg naar het cultureel centrum Hof ten Hemelrijk (nr. 7) staat nog de dubbele smeedijzeren toegangspoort tot het vroegere Spechteshof.

In het eerste deel van de Kloosterstraat hebben wij vooral aandacht voor de herenhuizen nr. 16, 18, 22 en 24, gebouwd ca. 1925-'30.

Het huis nr. 16 met een fraaie ijzeren balkonborstwering op de 1e verdieping.

Een identieke balkonleuning, met hetzelfde motief, zien wij op de 2e verdieping van het huis nr. 18.

De tuin van het perceel nr. 20 en de voortuin van het huis nr. 22 zijn afgesloten met een mooi smeedijzeren hekken met poort. Ook op de scheiding van de twee tuinen staat dergelijk hekken.

Op het balkon van het huis nr. 22 zien wij een erg fraaie borstwering.

Aan de overkant, aan de huizen nr. 19 en 21, zien wij naast elkaar metalen afsluitingshekkens

Rechts zien wij in de verte het hoofdgebouw van het klooster dat de zusters van Sint Vincentius a Paulo hier in 1906 bouwden (arch. Alex Struyven). Op de dubbele ingangspoort van het klooster zien wij ijzeren beslagwerk en grille met plantmotieven voor het bovenlicht.

Voor de vensters van de kelderverdieping zijn sierlijke smeedijzeren grilles aangebracht. Op de kroonlijsten zien wij metalen versieringen.

Op de driehoekige geveltop van het hoofdportaal staat een smeedijzeren kruis. Als we een beetje afstand nemen zien wij ook het kruis en de haan op de toren van de kapel (1935).

Bemerk ook de grille in de voordeur van het huis nr. 38 (vroegere woning van de directeur van het klooster).

Voorbij het huis nr. 32 slaan wij rechts het baantje in naar het Schuttershof, waar wij naar rechts afslaan en dan de straat volgen.

Zoals wij er nog veel zullen tegenkomen op onze wandelweg, bezit het huis nr. 22 metalen lateien met rozetten boven deur en vensters.

Op het einde zien wij links de oude gemeenteschool. Bij de uitbreiding van het gebouw met een verdieping in 1904 werd een structureel skelet in ijzer gebruikt. De kolommen tussen de vensters zijn van gietijzer.

In de voordeur van het huis nr. 7 (richting Singel) zien wij ook metalen lateien boven vensters en deur. In de voordeur staan twee fraaie gietijzeren grilles. Bemerk ook de metalen beltrekker.

De gevels van de huizen nr. 17 en 19 bezitten eveneens ijzeren lateien met rozetten.

Op het hoekhuis met de Processiestraat zien wij vijf mooie smeedijzeren gevelankers.

Verder in de straat staan twee huizen (nr. 27 en 33) die na 1930 de plaats innamen van het door brand verwoeste gedeelte van het pensionaat Lindemans (1930), met mooie kelderafsluitingen in smeedijzer.

Let ook op de sierlijke smeedijzeren borstwering op de 2e verdieping van het huis nr. 27.

Wij slaan rechtsaf de Processiestraat in.

In de gevel van het huis nr. 26 zien wij metalen lateien boven de deur en de ramen van het gelijkvloers, waarboven gemetste ontlastingsbogen.

Rechts van de oprit naar de gemeentelijke infrastructuur in en rond de vroegere melkerij St.-Anna bemerken wij een eenvoudige metalen wielgeleider.

Langs de rechterkant (nr. 9) staat de Sint-Annakapel, waarvan de deur voorzien is van sierlijk metalen traliewerk in de opengaande delen en in het bovenlicht. In de zijgevels staan metalen ramen met glasverdeling en een fraai smeedijzeren versiering.

Wij gaan voorbij deze kapel in de oude dreef (nu openbaar parkje) van het huis de Lantsheere (Singel), waar wij de kapel O.L.Vrouw ter Nood (ca. 1870) zien met romantisch smeedwerk in de deurblad en in het rondboog bovenlicht (met monogram AM waarboven een kroontje). In de zijgevels staan metalen vensters met glasverdeling.

Wij gaan verder de dreef in en slaan op het einde linksaf naar de Marktstraat, die wij naar links volgen.

Recht voor ons is het huis Lindemans (nr. 41). Links naast het huis zien wij een merkwaardig smeedijzeren dubbele poort met kruisbloemmotieven.

Bemerk ook de bronzen gedenkplaat aan het geboortehuis van Jan Lindemans en van zijn vier broers, aangebracht door DF-Opwijk naar aanleiding van de heruitgave van de Geschiedenis van Opwijk van Jan Lindemans in oktober 1983.

Links en rechts van de dubbele voordeur zien wij in de gevelplint gietijzeren voetschrapers (nu een beetje verzonken in het voetpad).

Verder in de straat rechts is het huis nr. 37 -ontworpen door architect Paul Semal in het interbellum- voorzien van een metalen balkonafsluiting en vlaggenstok.

Links in deze straat heeft het huis nr. 16 naast de voordeur in de Marktstraat en naast de zijdeur (in de Processiestraat) nog een metalen voetschraper. In de gevel aan de Processiestraat zien wij boven de zijdeur een metalen raam met glas in lood.

Rechts zien wij bij het huis nr. 23 een fraaie gietijzeren afsluiting van het keldergat en ventilatieroosters in de plint.

In de gevel van het huis nr. 8 (dat samen met de nr. 6 een dubbelwoonst vormt) staat een sierlijke grille voor één van de keldergaten.

In de zijgevel van het huis nr. 6 zien wij enkele muurankers.

Wij steken het rondpunt over aan de kant Heiveld en stappen de Heirbaan in.

Rechts zien wij op nr. 18 opnieuw een huis uit het interbellum, ontworpen door architect Paul Semal, met een balkonborstwering in ijzer.

Het oud-huis Vandevelde (nr. 26) heeft fraaie gevelankers in ijzer.

De voordeur van het huis nr. 61 aan de linkerkant is versierd met ijzersmeedwerk.

Wij slaan rechtsaf in de Vitsgaard, waar we rechts twee oude smeedijzeren achtertuinpoortjes zien. Wij kruisen daarna het plein schuin in de richting van het station.

Het in 1879 gebouwde station aan de spoorlijnen Brussel-Dendermonde en Aalst-Londerzeel heeft aan de kant van de sporen een luifel met smeedijzeren skelet. In de muur is een ijzeren geodetisch punt aangebracht (stukje spoorstaaf).

Het verder langs het perron gelegen goederenmagazijn heeft op de hoeken vier geprofileerde ijzeren pilasters. Boven de laaddeuren (kant sporen en kant parking) hangen luifels met mooi smeedijzerwerk op consoles in de vorm van een halfboog met een oculus in de zwikken.

Boven de vensters van de 1e verdieping van het huis nr. 55 zien wij metalen lateien met versieringen, waarboven ontlastingsbogen in siermetselwerk. Ook in de gevel van het bijgebouw steken ijzeren vensterbalken met versieringen.

Aan het huis nr. 51 is de ijzeren aanhechting bewaard van een uithangbord voor het toenmalige eet- en logementshuis in de buurt van het station.

Ook boven de ramen van het huizen nr. 63 en 61, 51, 49 (vroegere herberg Apollo), 38 en 36 zien wij ijzeren vensterbalken met een versiering van rozetten.

Verder rechts heeft de puntgevel van het huis nr. 45 (ca. 1930, arch. Paul Semal) een bekroning met een versierde smeedijzeren staaf.

Daarnaast, op de kroonlijsten van het huis nr. 43 werden metalen versieringen op de kroonlijsten en de boortplanken aangebracht.

Links zijn de keldergaten van het oud-huis Van Mollem (ca. 1920) afgesloten met smeedijzeren hekkens en is er ook nog een voetschraper in ijzer.

Verder links zijn bij de huizen nr. 18 en 20 de keldergaten voorzien van mooie ijzeren hekkens. Elk van de huizen heeft een gietijzeren voetschraper. Op de 1e verdieping zien wij fraaie smeedijzeren balkonborstweringen en op de 2e verdieping versierde muurankers.

Daarnaast is het interbellum-huis Vereertbrugghen nr. 16 (ca. 1930) vooraan afgesloten met een zeer kunstig ijzeren hekken en poort

Op het rondpunt Stationsstraat-Marktstraat bereiken wij het eindpunt van onze wandeling.

Bemerk nog het sierlijke ijzeren hekken dat het 'Kasteeltje' afsluit van de Marktstraat.

Het torentje wordt bekroond met een ijzeren windhaan.

Op de zijgevels staan hoge schouwen die met versierde schouwankers verbonden zijn aan de dakstructuur.

Het grote venster in de zijgevel kant Ringlaan en een venster in de achtergevel zijn voorzien van metalen lateien.

Voor het gebruik van metaal binnen in 't Kasteeltje verwijzen wij naar de pagina «'t Kasteeltje - vroegere villa Wijnants - 'Metaal' in en aan 't Kasteeltje».

Klik op de miniatuurfoto voor vergroting