Op 28 juni 1914 werd de Oostenrijkse troonopvolger aartshertog Franz-Ferdinand samen met zijn vrouw in de Bosnische hoofdstad Sarajevo vermoord. De moord werd gepleegd door de Bosnisch-Servische student Gavrilo Princip. De regering in Wenen hield Servië verantwoordelijk voor de aanslag en reageerde met een keihard ultimatum aan Servië, dat onder meer alle Servisch-nationalistische activiteiten moest staken. Duitsland zegde zijn bondgenoot Oostenrijk onvoorwaardelijke steun toe en gaf daarmee als het ware een blanco cheque af voor militair optreden.

Vanaf het moment dat de inhoud van het ultimatum openbaar werd, ontstond een kettingreactie. Servië verklaarde zich bijna volledig akkoord met het eisenpakket, maar dat was niet voldoende voor Oostenrijk. Het land maakte zich op voor een oorlog in de Balkan. Dat was voor Rusland, die zijn Slavische bondgenoot Servië wilde bijstaan, reden om volledig te mobiliseren, hetgeen voor Duitsland aanleiding was om eveneens te mobiliseren: het Von Schlieffenplan trad in werking. Wat begon als het zoveelste conflict op de Balkan werd een wereldoorlog.

Op 4 augustus 1914 vielen Duitse troepen op weg naar Frankrijk het neutrale België binnen. Groot-Brittannië, dat de neutraliteit van België garandeerde, verklaarde hierop de oorlog aan Duitsland.

Aanvankelijk was het enthousiasme voor de oorlog in heel Europa groot. Honderdduizenden vrijwilligers meldden zich in Frankrijk, Engeland en Duitsland aan om te vechten in deze 'onbedorven, vrolijke oorlog'.

De Duitse keizer had beloofd dat de oorlog voor de herfst voorbij zou zijn en velen geloofden hem. Men verwachtte dat de oorlog snel beslist zou zijn, net als in 1866 en 1870/71. De kreten 'rentrés pour les vendanges' (terug voor de wijnoogst) en 'home before Christmas' lagen op ieders lippen. Het zou anders lopen. De Eerste Wereldoorlog zou vier jaar duren en een tot dan toe ongekend aantal slachtoffers eisen.