Erfgoeddag 2009: ons voorstel voor samenwerking met het gemeentelijk archief

Op 27 augustus 2008 schreven wij aan het Opwijks gemeentebestuur (met kopie aan de schepen van cultuur en aan de gemeentelijke cultuurbeleidscoördinator):

Mevrouw de burgemeester, mevrouwen en heren schepenen,

Betreft: Erfgoeddag 2009

In het gemeentelijk cultuurbeleidsplan 2008-2012 wordt op verschillende plaatsen aandacht besteed aan de samenwerkingsmogelijkheden met het maatschappelijk middenveld omtrent een aantal grotere cultuurevenementen.

Wat Erfgoeddag betreft heeft deze samenwerking de afgelopen jaren vooral geleid tot een beperkte logistieke samenwerking, met terbeschikkingstelling van een lokaal en van tentoonstellingspanelen aan onze vereniging en de gezamenlijke promotie voor de activiteiten van het archief en de Heemkring.

In april volgend jaar wordt de Erfgoeddag opnieuw in gans Vlaanderen georganiseerd.

Tijdens de vorige gelegenheden van de Erfgoeddag kregen wij meermaals de reactie van de mensen dat het jammer was dat in Opwijk de activiteiten bijvoorbeeld qua locatie of wat de inhoudelijke invulling betrof niet beter bij elkaar aansloten.

Het thema van de volgende Erfgoeddag is 'Uit Vriendschap', wellicht een uitstekende gelegenheid om de samenwerking tussen het gemeenschapscentrum (Gemeentelijk Archief) en de Heemkring Opwijk-Mazenzele een nieuw elan te geven en niet alleen logistiek, maar ook inhoudelijk en organisatorisch nog beter op elkaar af te stemmen.

Hopelijk kan het een eerste stap zijn, in het uitwerken van een structurele oplossing voor een reeds jaren aanslepende problematische verhouding die blijkens het cultuurbeleidsplan weegt op de werking van het gemeentelijk archief.

Graag ontvingen wij uw antwoord op deze vraag tot een grondige samenwerking.

Met vriendelijke groeten,

voor het HOM-bestuur,

Maurice WILLOCX Ingo LUYPAERT

bestuurder voorzitter

Half september jl. ontvingen wij volgend antwoord, gedateerd 15 september 2008:

Het college heeft, in zitting van dd. 9 september 2008, akte genomen van uw brief dd. 27 augustus 2008. Het college beslist haar samenwerking te verlenen voor de Erfgoeddag 2009, net zoals de vorige jaren.

Op het ogenblik dat het thema voor de Erfgoeddag 2009 'Uit vriendschap' werd bekendgemaakt besloot de Heemkring dan ook de eerste stap te zetten, in wat hopelijk een structurele verbetering van de onderlinge relatie zou worden.

De Heemkring Opwijk-Mazenzele is er overigens zelfs van overtuigd dat een betere wisselwerking tussen de gemeente, het gemeentelijk archief en de vereniging kan zorgen voor een meerwaarde voor het lokale erfgoedbeleid.

HOM vond dat het thema 'Uit vriendschap' ideaal zou zijn om voor Erfgoeddag niet alleen logistiek (terbeschikkingstelling lokaal, drukwerk,…, maar ook inhoudelijk samen te werken. In het verleden gaven de Heemkring en het gemeentelijk archief ieder hun eigen invulling aan het thema. Ook al leende een thema zich op onderlinge afstemming, dat gebeurde niet en iedereen deed gewoon zijn eigen ding.

De Heemkring hoopte dat dit in 2009 anders kon zijn en deed dan ook een voorstel aan de gemeente voor een duidelijk inhoudelijke samenwerking. De Heemkring heeft bewust de eerste stap willen zetten, omdat zij ervan overtuigd is dat iedereen die in Opwijk geïnteresseerd is in lokale geschiedenis, erfgoed,… een integrale, elkaar aanvullende werking verdient.

Wij namen met spijt kennis van de antwoordbrief van 15 september jl. van het gemeentebestuur waarin deze aangeeft de huidige, louter logistieke samenwerking te willen voortzetten. Inhoudelijke samenwerking blijft dus vanwege het gemeentebestuur onmogelijk. De Heemkring betreurt die beslissing en vindt het erg jammer dat haar uitgestoken hand wordt geweigerd. Zij vindt dat het College in deze een verpletterende verantwoordelijkheid heeft en een unieke kans laat liggen om een eerste stap te zetten om een reeds veel te lang aanslepend conflict trachten op te lossen. Wij kunnen alleen vaststellen, dat om welke reden ook, het College niet wenst mee te werken aan een gedragen oplossing voor een probleem dat in het cultuurbeleidsplan als zeer fundamenteel staat omschreven (¹). Het gemeentebestuur blijft dus kiezen voor een conflictmodel.

(²)

(1)

De Heemkring Opwijk-Mazenzele opereert reeds jarenlang als een pluralistische, objectieve en soms erg (positief) kritische en geëngageerde vereniging. Niet iedereen kan daar altijd even gemakkelijk mee om.

Dat leidde soms toch erg verregaande acties van bijvoorbeeld het gemeentebestuur van Opwijk, zoals bijvoorbeeld het afnemen van de werking van de HOM binnen het Gemeentelijk Heemkundig Archief voor de HOM en het volledig onrechtmatig achterhouden van heelwat HOM-eigendommen - zie www.heemkringopwijk.be/fr/ahe.htm.

De Heemkring Opwijk-Mazenzele is nooit bij de pakken blijven zitten en heeft stelselmatig een grotendeels nieuwe, eigen werking ontwikkeld. Van wat eerst een handicap leek, werd ondertussen een opportuniteit gemaakt. Er werd actief gezocht naar nieuwe bronnen, nieuwe projecten,…

Blijkbaar is de situatie bij de gemeente iets minder rooskleurig.

In het Gemeentelijk Cultuurbeleidsplan 2008-2012 dat op voorstel van uw gemeentebestuur op de gemeenteraad van 20 december goedgekeurd werd, lezen wij, in de 'Swot analyse':

…

Archief

- relatie gemeentebestuur – Heemkring Opwijk-Mazenzele drukt op werking van het archief.

…

Bij herhaling vroegen wij aan het gemeentebestuur wat er concreet bedoeld wordt met de inhoud van deze passus (waarom en hoe zou de relatie drukken op de werking van het archief,…)?

Het gemeentebestuur kon of wou ons tot hiertoe geen antwoord op onze vraag geven.

Naar aanleiding van de bespreking van het gemeentelijk cultuurbeleidsplan tijdens een recente Algemene Vergadering van de Cultuurraad gingen wij dieper in op het feit dat in dat plan wordt gesteld dat 'de moeilijke relatie tussen de Heemkring en de gemeente weegt op de werking van het archief'. Wij gaven toen aan dat wij uitkeken naar de nodige maatregelen om aan dit probleem te verhelpen. Wij kondigden toen ook aan dat wij in ieder geval onze verantwoordelijkheid wilden opnemen en concrete voorstellen wilden doen. Onze brief van 27 augustus 2008 aan het College van Burgemeester en Schepenen met een voorstel voor een inhoudelijke samenwerking met het gemeentelijk archief voor Erfgoeddag 2008 was een eerste stap. Helaas …

Wij zullen aan de Cultuurraad vragen op welke manier kan worden omgegaan met de weigering van het gemeentebestuur en verzoeken een voorstel te doen om het cultuurbeleidsplan van de gemeente aan te passen aan deze reële situatie.
Het lijkt ons ook relevant dat de andere betrokken (toezichthoudende en subsidiërende) overheden er van op de hoogte worden gesteld dat de vaststelling die in het cultuurbeleidsplan werd gemaakt voorlopig niet kan worden opgelost en dat ook duidelijk wordt aangegeven wie hierin welke verantwoordelijkheid treft.

Overigens stellen wij ons wel vragen bij de gang van zaken. Het cultuurbeleidsplan en de uitvoering ervan is er immers specifiek op gericht dat de gemeente optreedt als facilitator van het cultuurbeleid in de gemeente, bijvoorbeeld door samenwerking mogelijk te maken en de ontwikkeling van een cultuurbeleid te ondersteunen. De gemeente ontvangt financiële steun (subsidies) van de Vlaamse overheid, net om dergelijke zaken te realiseren.

(2)

Zie in dit verband ook het artikel Contacten met het nieuw Opwijks gemeentebestuur in HOM-tijdschrift 2006-2, HOM-binnenkrant pag. 6-7.