De buurtwegen werden gedetailleerd vastgelegd in de gemeentelijke Atlassen der Buurtwegen.

De 'Atlas des Communications vicinales de la commune d'Opwyck' kwam klaar in 1843, met een algemeen plan (verzamelplan, schaal 1:10.000), 16 detailplannen (schaal 1:2.500) en 60 bladen met toelichtingen, legende en tabellen. De elementen op het terrein werden ingezameld door Vandersnick (beëdigd landmeter te Geraardsbergen). De Atlas is gedateerd 1 november 1843. Onderworpen aan openbaar onderzoek op 30 april 1845 (2 maanden). Er werden geen bezwaren ingediend. Vastgelegd door de Bestendige Deputatie van de provincie Brabant op 17 september 1846.

De 'Atlas des Communications vicinales de la commune de Maxenzeel' kwam 1844 tot stand, met een algemeen plan (verzamelplan, schaal 1:10.000), 3 detailplannen (schaal 1:2.500) en 14 bladen met colofon, toelichtingen, legende en tabellen. De elementen op het terrein werden ingezameld door Hubert (landmeter 1ste klasse te Brussel. De Atlas is gedateerd 1 juni 1844. Onderworpen aan openbaar onderzoek op 5 mei 1845 (2 maanden). Vastgelegd door de Bestendige Deputatie van de provincie Brabant op 5 februari 1846.

In de Atlas van Opwijk werden 113 genummerde buurtwegen vastgelegd. In deze van Mazenzele 45. Hiervan werden er in de loop van jaren enkele afgeschaft.

Elke atlas is samengesteld uit overzichtsplannen, detailplannen en tabellen. Overzichtsplannen zijn één of meerdere plannen van de betreffende atlasgemeente met aanduiding van de omtrekken van deelgebieden, die genummerd zijn; de nummering van de deelgebieden verwijst naar het nummer van het detailplan; de schaal waarin de overzichtsplannen zijn opgemaakt is meestal 1/10.000. De detailplannen zijn meestal opgemaakt op kaartschaal 1/2.500; in enkele gevallen zijn ze opgemaakt op een andere schaal, bijvoorbeeld in stedelijke centra en buitengebieden).

Onze gemeente (Opwijk en Mazenzele) telt dus totaal een 158 buurtwegen die in de Atlas der Buurtwegen (1841-1843) van respectievelijk Opwijk en Mazenzele opgenomen zijn (113 in Opwijk en 45 in Opwijk. Ca. 95 hiervan kunnen beschouwd worden, geheel of gedeeltelijk, als Trage wegen (dus niet toegankelijk voor gemotoriseerd verkeer). Heel wat van deze buurtwegen zijn verdeeld in al of niet aaneensluitende secties.
Daarnaast zijn er ook nog een aantal andere 'openbare' of publieke wegen, zoals Leirekensroute (vroegere spoorwegbedding), gemeentelijke wegen die later aangelegd werden, ruilverkavelingswegen (kant Broevink), alternatieve wegen die gerealiseerd werden na de aanleg van de spoorwegen, aanvankelijk particuliere wegen en loswegen die tot het openbaar domein geëvolueerd zijn...
En uiteraard zijn er nog de loswegen en enkele privé wegen (particuliere) wegen die in principe enkel door de eigenaar en/of belanghebbende kunnen gebruikt worden (bijvoorbeeld door landbouwers om hun velden te bereiken).

Voor de herwaardering van de buurtwegen (en andere Trage wegen) werkt de gemeente Opwijk sinds 2007 samen met Trage Wegen vzw - zie https://www.tragewegen.be/nieuwsoverzicht/itemlist/tag/Opwijk. Sindsdien wordt er maar 'geïnventariseerd'. Nochtans, de bestaande gemeentelijke Atlassen der Buurtwegen (met de wijzigingen) vormen nog steeds de meest correcte en volledige inventaris van onze Buurtwegen en Trage Wegen.

Als laatste in de rij van de Vlaamse provincies werden ook de kaarten (plannen) van de Vlaams-Brabantse atlassen -dus ook die van Opwijk en Mazenzele- van de buurtwegen op het internet geplaatst.

De samengevoegde gedetailleerde kaarten zijn tot in alle details inzoombaar. Voor elke weg kan de overeenkomende Algemene tabel opgevraagd worden. Alle (officiële) wijzigingen sinds midden 19de eeuw die bij het provinciebestuur gekend zijn (verplaatsingen, afschaffingen, versmallingen, verbredingen,...) zijn op het plan in een andere vorm en kleur aangeduid. Men kan ook voor elk van deze wijzigingen het goedgekeurd document opvragen (plan met opmetingen,...). Er kunnen diverse achtergrondlagen en huidige 'percelen en gebouwen',... ingeschakeld worden.
Webpagina: http://geo.vlaamsbrabant.be/atlasbuurtwegen/

Op de webpagina https://geo.vlaamsbrabant.be/mobiliteit/ krijgen wij hetzelfde resultaat. Hier moet men wel de keuze 'Atlas der Buurtwegen' inschakelen. Men heeft hier wel mogelijkheid onder meer om in de kaartlagen diverse bovenlokale aanduidingen in te schakelen (bijvoorbeeld grote lokale wegen,...) en diverse achtergrondlagen. De kaart geeft ons ook de Buurtwegen,... van het ganse Vlaamse Gewest en omliggende gemeenten.

Namen van Opwijkse Buurtwegen

In zijn Toponymie van Opwijk (1930) schrijft Jan Lindemans:

De Atlas der Buurtwegen (1843) boekt er weer eenige nieuwe, waaronder er enkele op den mond van 't volk ontstaan zijn: Kalkestraat, Nattestraat, Potaardestraat, en misschien Koenestraat, straat langs een veld geheeten, naar een vroegeren eigenaar, den Coen; — doch het grootste aantal zijn kunstmatige formaties, opgegeven «omdat 't kind een naam moest hebben», door de opstellers van den atlas of hun plaatselijke medewerkers: Dorpstraat, Mansteenstraat, Waaienbergstraat, Nijverzeelstraat, Paddebroekenstraat, Malaseveldstraat, Koekoekstraat (str. aan 't veld geheeten den Koekoek), Hulstbergstraat, Oudhofstraat en Groene Oudhofstraat, Leeg-Michielsveldstraatje.

Minder gekende buurtwegen

De afbeelding hieronder (samengesteld door Heemkring Opwijk-Mazenzele) geeft op een luchtfoto (Google Earth) het traject van de minder gekende (meestal onverharde) Buurtwegen op het Opwijks grondgebied weer. Klik op de afbeelding voor vergroting in een ander venster (inzoombaar met klik op "+" en gebruik schuifbalken).

Kik op de afbeelding voor vergroting

De witte lijn geeft de gemeentegrens en de grens tussen Opwijk en Mazenzele aan.

Voor de zichtbaarheid) zijn de wegen in verschillende afwisselende kleuren aangeduid. De nummers van de wegen, zoals aangeduid in de officiële Atlas der Buurtwegen van respectievelijk Opwijk en Mazenzele, staan bij het begin en einde (of in de nabijheid) van de overeenkomende wegen (of delen ervan). Er werd in een zo ruim mogelijke mate rekening gehouden met de officiële wijzigingen (verplaatsingen, afschaffingen,...) die in de loop der jaren plaatsvonden.

Met de downloadlink 'minder bekende buurtwegen' (kmz-bestand) opent men de gegevens in het programma Google Earth waarbij het geheel vrij inzoombaar is.
Met de functie Street View kan men dan voor de meeste wegen ook hun aansluiting (of waar die zou moeten zijn!) aan de straat zien.
De toepassing kan ook gebruikt worden met diverse kaart- en navigatie-apps op mobiele toestellen (tablets, smartphones,...). Met GPS-toepassing is het tracé van de wegen op het terrein te volgen.

Ontdek je een fout in onze gegevens of heb je vragen, laat het ons dan a.u.b. weten (heemkringopwijk@gmail.com).