Volgende boodschap werd op 25/02/2021 gestuurd naar het Opwijks gemeentebestuur (burgemeester, bevoegde schepen en betrokken ambtenaar) en naar alle leden van de gemeentelijke werkgroep 'Trage wegen' (vrijwilligers).

De buurtwegen werden gedetailleerd vastgelegd in de gemeentelijke Atlassen der Buurtwegen, in uitvoering van de wet van 10 april 1841 over de buurtwegen.

De Atlassen der Buurtwegen bezitten nu, na ca. 180 jaar, nog volledige rechtskracht, uiteraard rekening houdende met de officiële (wettelijke) wijzigingen (afschaffing, verlegging, verbreding,...) die in de loop der jaren aangebracht werden. Vanaf 1 september 2019 (Vlaams decreet van 03/05/2019) vervangt het Vlaamse gemeentewegenregister de Atlas der buurtwegen. In afwachting van een verdere uniforme Vlaamse regeling houdt de provincie momenteel de wijzigingen in de Atlas bij.

Het gemeentebestuur staat wettelijk in voor het toezicht op het behoud en voor het degelijk onderhoud van alle buurtwegen (zate in eigendom van de gemeente of bedding op privégrond maar met niet-verjaarbare publiekrechtelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut). De gemeente moet alle deze wegen in hun oorspronkelijke staat herstellen "zijnde een zichtbare, verharde aarden bedding over de in de buurtwegenatlas vermelde breedte" en ze allemaal openstellen. De reeds verharde wegen blijven uiteraard bestaan.

Onze gemeente (Opwijk en Mazenzele) telt in totaal 158 buurtwegen die in de Atlas der Buurtwegen (1843-1844) van respectievelijk Opwijk en Mazenzele opgenomen zijn (113 in Opwijk en 45 in Opwijk). Heel wat van de buurtwegen zijn verdeeld in al of niet aaneensluitende secties.

In de loop der jaren zijn heel wat delen van deze wettelijke buurtwegen (gemeentewegen) onrechtmatig afgesloten, toegegroeid, omgeploegd, overbouwd,... en ter plaatse zichtbaar verdwenen.

De gemeente moet deze vaststellingen voor elk van deze betrokken buurtwegdelen gewoon en zonder verdere discussie bevestigen aan alle eigenaars (en/of gebruikers) van de betrokken grondpercelen en aan het publiek (publicatie,…) en de gepaste signalisatieborden (met wegnr.,...) plaatsen aan de aansluitende en dwarsende straten en ander buurtwegen, eventueel langs weerszijden van de weg.
In voorkomend geval moeten de eigenaars/gebruikers de eventuele afsluitingen aanpassen, gewassen en beplantingen wegnemen …, ten hunne laste. Er dient een duidelijke einddatum van ontruiming vastgelegd te worden.
Deze dwingende aanmaning aan de huidige eigenaars/gebruikers om de weg opnieuw over te dragen aan de gemeente, dient onmiddellijk te gebeuren, vóór dat de landbouwers beginnen aan de voorbereiding en de planning van de lente-bewerking van de betrokken percelen (ploegen en zaaien,…).
De aanmaning dient gelijktijdig te gebeuren voor alle delen van alle buurtwegen, teneinde elke voorkeursbehandeling of discriminatie te voorkomen.

De eigenaar/gebruiker van de betrokken percelen kan wel, na overdracht naar de gemeente van de wettelijke weg, een aanvraag indienen voor eventuele afschaffing of (gedeeltelijke) verplaatsing van de weg. Bijvoorbeeld als de weg een perceel dwarst en men wenst de weg te verplaatsen naar de perceel- of veldgrenzen (met ruime afronding van de bochten!). Het dossier dient behandeld te worden strikt volgens de wettelijk vastgelegde procedures en voorwaarden.

De wettelijke Atlas der Buurtwegen geeft geen 'obstakels' of belemmeringen aan voor de betrokken buurtwegen. Indien er nu toch 'obstakels' zouden zijn, zijn deze geschapen door de betrokken gebruikers/eigenaars die delen van deze gemeenteweg (art. 85 van Vlaams decreet van 03/05/2019) geheel of gedeeltelijk, maar totaal onterecht, inpalmden. De aanpalende of onderliggende betrokken eigenaars/gebruikers dienen deze dan ook ten hunne laste op te lossen om de weg in alle opzichten terug over te dragen naar de gemeenschap om de weg te heropenen.
Alle delen van deze buurtwegen, dienen heropend te worden op hun oorspronkelijk tracé, over hun volledige lengte en breedte zoals bepaald in de Atlas der Buurtwegen, zonder hindernissen voor de trageweggebruiker en ten allen tijde ontdaan van alle gewassen.

De eigenaars/gebruikers van beide zijden van de weg dienen klaar en duidelijk geïnformeerd te worden onder meer de wettelijke afstanden die moeten gerespecteerd worden tussen een eventuele perceelafsluiting en de rand van het betrokken gedeelte van de weg, o.m. in functie van de aard van de afsluiting of aanplantingen (bomen of struiken, levende haag, gewone draadsluiting of prikkeldraad, eventueel elektrische stroomafsluiting, beperking van de hoogte vooral bij van niet doorzichtbare afsluitingen in bochten, onderhoud van levende hagen... overeenkomstig de reglementaire bepalingen). Deze bepalingen staan doorgaans vermeld in de provinciale politiereglementen op de Buurtwegen. Deze reglementen zijn opgeheven door het Decreet houdende de gemeentewegen van 3 mei 2019. Een nieuw (inter)gemeentelijk reglement voor onder meer deze bepalingen dringt zich op.

Het zijn niet enkel landbouwers die in de loop der jaren delen van officiële buurtwegen ingepalmd hebben. Op de digitale Atlas der Buurtwegen, op http://geo.vlaamsbrabant.be/atlasbuurtwegen/ en op https://geo.vlaamsbrabant.be/mobiliteit/ (na inschakeling achtergrondlaag van ‘Percelen en gebouwen' en/of ‘GRB-Basiskaart') en ook met de downloadlink  'minder bekende buurtwegen' (kmz-bestand, te openen in Google Earth), zien wij afgesloten delen van buurtwegen langs en door bedrijfsgebouwen, huizen en hoven,… In nogal wat gevallen werden er huizen over gebouwd, omdat eigenaars deze gemeentewegen negeerden of omdat ze zelfs geen benul hadden dat er ooit een weg lag of omdat...