Opwijk,
30 oktober
2007
De heer Dirk VAN MECHELEN
Vlaams minister van Financiën en Begroting en Ruimtelijke ordening
Phoenixgebouw
Koning Albert II-laan 19
1210 BRUSSEL
Agentschap Ruimtelijke Ordening en
Onroerend Erfgoed Vlaanderen
t.a.v. de heer Gilbert Kolacny, administrateur-generaal
Koning Albert II-laan 19 / bus 3
1210 BRUSSEL
Agentschap R-O Vlaanderen - R-O Vlaams-Brabant, cel Onroerend Erfgoed
t.a.v. mevrouw Hilde Thibaut, celhoofd Onroerend Erfgoed Vlaams-Brabant
Waaistraat 1
3000 Leuven
Betreft: aanvraag voor de wettelijke bescherming van de vroegere jongensschool van Nijverseel (Steenweg op Aalst)
Geachte,
Onze vereniging, de Heemkring Opwijk-Mazenzele, is reeds vele jaren erg begaan met het erfgoed in de gemeente en probeert dan ook geregeld initiatieven te ontwikkelen die onder meer het bouwkundig patrimonium in de kijker kunnen plaatsen of er aandacht voor te vragen. Soms heeft
dat geleid tot concrete resultaten (bijv. de bescherming van de Dries van Mazenzele van de Oude Pastorie van Opwijk, van de pastorie op de Singel van Opwijk,…), in andere gevallen hadden de acties niet het verhoopte succes (bijv. het oudste gedeelte van het kerkhof van Droeshout),
waardoor dit historisch erfgoed voorgoed verdween.
Toch blijven wij, en ook nog enkele andere geëngageerde verenigingen en mensen, proberen om het maatschappelijk draagvlak voor het erfgoed ook in onze gemeente te vergroten met telkens nieuwe initiatieven en nieuwe aandachtspunten.
Het oeuvre van de Opwijkse architect Paul Semal
Omdat wij elk jaar deelnemen aan de Open Monumentendag met een programma dat zo goed mogelijk aansluit bij het jaarthema, betekent OMD voor onze werking telkens een aanzet voor nieuw onderzoek. In functie van OMD 2007 rond Wonen, maar vooral OMD 2008 rond '20ste eeuw' (dus met
inbegrip van de modernistische bouwstijl) willen wij het oeuvre van de talentrijke Opwijkse architect Paul Semal bijzonder onder de aandacht brengen.
Wij zijn reeds begonnen met het oeuvre van deze architect stelselmatig in kaart te brengen. Het wordt daarbij steeds duidelijker dat zijn oeuvre veel meer is dan dat van een doorsnee architect, maar zich onderscheidt omwille van de vormentaal, materiaalgebruik, indeling, aanpassing
aan het gebruik,…
Tegelijkertijd merken wij dat het oeuvre van architect P. Semal het afgelopen decennium zeer sterk onder druk komt te staan. Verschillende van zijn woonhuizen en andere realisaties werden ondertussen afgebroken, grondig verbouwd of kregen een ander buitenaanzicht.
In de beleidsnota en de beleidsbrief onroerend erfgoed wordt veel aandacht besteed aan de vernieuwde beschermingsaanpak die veel meer dan vroeger vanuit een thematische invalshoek vertrekt. Wij zijn er van overtuigd dat ook het oeuvre van architect Semal een plaats verdient binnen
deze thematisch-typologische aanpak.
In bijlage voegen wij de pagina's van het hoofdstuk 'Over bouwmeesters (architecten) die in Opwijk en Mazenzele werkten' uit onze publicatie 'Breken en bouwen. Wonen in Opwijk en Mazenzele, 16de-21ste eeuw' uitgegeven bij Open Monumentendag 2007 'Wonen'. Hierin wordt ook een korte
biografie van de architect Paul Semal en een (nog onvolledige) lijst van zijn realisaties in onze gemeente en omgeving weergegeven.
De vroegere gemeentelijke jongensschool van Nijverseel
Zonder te willen vooruitlopen op de globale evaluatie van het oeuvre van architect Semal wensen wij op dit ogenblik reeds uw bijzondere aandacht vragen voor de gebouwen van de vroegere gemeentelijke jongensschool van Nijverseel (gehucht van Opwijk), gelegen langs de Steenweg op Aalst
te Opwijk (kadastrale sectie G nr. 485n), eigendom van de gemeente Opwijk.
De gebouwen (hoofdgebouw evenwijdig aan de straat, bijgebouwen, luifel en turnzaal) werden opgetrokken in 1937-'38 volgens de plannen van architect Paul Semal in zuivere modernistische stijl. Het geheel van de gebouwen en hun stijl is zeker representatief voor het oeuvre van
architect Semal.
In de afgelopen jaren werden de gebouwen van deze vroegere school voor verschillende doeleinde gebruikt: het deed onder andere dienst als tekenacademie, heemkundig archief, oefenruimte voor muzikanten, permanente lokalen voor diverse verenigen, opslagruimten voor de decors,… van een
toneelvereniging, opslagplaats voor noodhulp aan Roemenië, hergebruikerscentrum en –opslagplaats (OCMW),…
Ondertussen stelt blijkbaar ook de eigenaar, de gemeente Opwijk, zich stilaan vragen over de toekomst van dit gebouw.
De laatste tijd worden de gebouwen niet meer gebruikt. De lokalen staan nagenoeg volledig leeg. Eind 2006 werd de verwarming buiten dienst gesteld en werd de elektrische stroom afgesneden. Toen kwamen er ook signalen vanuit het Opwijks gemeentebestuur (via de pers) dat de gebouwen
wellicht zouden afgebroken worden zie o.m. de persartikels 'Stash verliest repetitielokaal' en 'Muziekgroep Stash verliest repetitielokaal' in edities van Het Laatste Nieuws van respectievelijk 29 en 30 november 2006.
De eigenaar heeft ons inziens de afgelopen jaren dit gebouw niet altijd als een goede huisvader beheert. Structureel is er nog niets onomkeerbaars aan de hand, maar de reeds aanwezige problemen in verband met een degelijke afsluiting van het gebouw, daklekken en regenwaterafvoeren,
degradatie van het houtwerk (buitenschrijnwerk), wilde plantengroei op de daken,… en gebrek aan enig onderhoud en aan enige verwarming,… kunnen de gebouwen op erg korte termijn serieuze schade toebrengen.
Zie in bijlage enkele foto's van de vroegere en van huidige situatie van de gebouwen en tevens enkele uittreksels van de originele bouwplannen.
In september 2007 organiseerde de Opwijkse kunstenaarsvereniging 'tour & taxus' in de gebouwen een kunsttentoonstelling onder de veelzeggende naam 't is tijd voor 't jongensschool van nijverseel'. Deze mensen trokken hiermee op een kunstzinnige wijze de aandacht van het publiek op
de grote architecturale waarde van de gebouwen en op de onzekere toekomst ervan. In bijlage vind men enig drukwerk omtrent deze succesrijke en drukbezochte manifestatie.
Volgens het Gewestplan Halle-Vilvoorde-Asse (1977) ligt het grootste gedeelte van het gebouwencomplex in 'woongebied met landelijk karakter' (50 meterzone).
Het bestaande bijzonder plan van aanleg nr. 7 'Nijverseel' (1984) voorziet hier nog een zone bestemd voor gemeenschapsvoorzieningen (volledige diepte van terrein, dus ca. 95 m).
Het recentelijke RUP 'Nijverseel' (goedgekeurd door de gemeenteraad van Opwijk op 25 oktober jl.) voorziet hier nu een bestemming van woonzone voor de volledige diepte van het terrein (ca. 95 m, zoals ook voor de naastliggende percelen). Beschrijving hieromtrent in dit RUP:
8.2.3.2 Site oude jongsschool
De oude jongensschool langs de Steenweg op Aalst ligt momenteel in een zone bestemd voor gemeenschapsvoorzieningen. In de huidige gebouwen, die momenteel leegstaan, zal echter een woonfunctie worden voorzien.
In het RUP wordt door de gemeente een herbestemming voorzien van de zone waar de gebouwen zich bevinden. Dit gedeelte krijgt een bestemming van woonzone, gelijkaardig aan de omliggende zone. Het type van woonfunctie (sociaal of particulier) dat hierin zal terechtkomen moet nog
verder worden besproken.
Het ontwerp van RUP spreekt zich dus niet uit over het feit of de woonfuncties kunnen (moeten) gerealiseerd worden met behoud van het bestaande hoofdgebouw en eventueel bijgebouwen (vroegere turnzaal, luifel,…).
In het kader van het openbaar onderzoek dat voor het ontwerp van RUP van 14/6 tot 13/8/2007 georganiseerd werd, werden enkele bezwaarschriften en opmerkingen betref-fende deze bestemmingswijzigingen en –voorzieningen ingediend. Zij pleiten voor het behoud van de architecturale erg
waardevolle gebouwen en voor de beperking in de diepte van de bebouwingszone. De diepte van de woonzone (ca. 95 m, ook voor de naastliggende percelen) maakt het immers erg aantrekkelijk voor bouwpromotors voor het verwezenlijken van een verkaveling… Het studiebureau –auteur van het
RUP- (!) 'weerlegde' de bezwaarschriften. Deze 'weerlegging' werd overgenomen door de Gecoro, door het gemeentebestuur en door de gemeenteraad. Het ontwerp van RUP werd dus op dat punt op geen enkele wijze aangepast.
Ook wij zijn overtuigd van de noodzaak van een permanent gebruik en gepaste bestemming van dit gebouw. De manier waarop ook de gemeente in het verleden in veel gevallen met zijn historisch waardevol patrimonium is omgesprongen, doet ons echter vermoeden dat het zoeken van een
gepaste bestemming in overeenstemming met de erfgoedwaarden van de voormalige schoolgebouwen niet meteen de eerste bekommernis is.
Daarom willen wij u vragen of het op dit ogenblik reeds mogelijk is een evaluatie te maken van de voormalige gemeenteschool van Nijverseel en de beschermingsprocedure op te starten, ook al is het ganse oeuvre van architect Semal op dit ogenblik nog niet volledig in kaart
gebracht.
Uiteraard zijn wij graag bereid alle bijkomende info te bezorgen en stellen wij ons graag ter beschikking voor elke gewenste verdere hulp.
Met de meeste hoogachting,
voor het HOM-bestuur,
Maurice WILLOCX |
Jan MEEUSSEN |
bestuurder |
bestuurder |
|